Leren lezen

"Mama, mama! We hebben vandaag de letter 'buh' geleerd!!" komt onze kleuter naar me toe gerend, zijn handen zoals gebruikelijk vol tekeningen. "De buh van boek, en bank, en bal...". Onderweg naar huis bedenken we geregeld wat hij allemaal mee naar school kan nemen voor op de lettertafel. "Een boterham! En boter!" "Maar wel die van plastic hè, anders wordt ie beschimmeld, hihi." Even later vraagt hij: "Mama, wat is de 'buh', maar dan andersom?" Ik volg zijn blik naar een geel informatiebord en roep uit: "De 'duh'! "De b andersom is de d!". En van binnen doe ik een vreugdedansje over de jaren van pijn en moeite die hem bespaard zullen blijven omdat hij wél de letters 'plat' ziet. Even later klinkt van voorop de fiets ineens: "De letter Bee! De letter Bee is met de buh! Hoor maar: 'buh, ee'. Zal ik de letter B mee naar school nemen?!" 

Zo opgelucht als ik ben dat het leren lezen en schrijven bij 'de kleuter' vanzelf lijkt te gaan - zo tróts ben ik op onze oudste, die er vier jaar langer over deed om de 'b' en 'd' van elkaar te onderscheiden. Want hoe meer moeite je ergens voor hebt gedaan, hoe meer je jezelf op je schouders mag kloppen als het lukt. Onze oudste hield niet van tekenen, niet van schrijven, en zeker niet van lezen. Veel liever speelde hij buiten, bouwde met de Lego, of bestudeerde hoe de wereld er ondersteboven uit zag. Niks mis mee, vonden wij, maar in groep 3 begon het toch wel problematisch te worden dat hij geen enkele interne motivatie had om te leren lezen. Het liefst raadde hij wat er stond, en áls hij probeerde te lezen haalde hij vaak de 'd' en 'b' door elkaar. Rekenen kon hij als de beste, zo lang hij geen verhaaltjes hoefde te lezen of tussenstapjes hoefde op te schrijven. School is geen leuke plek als je 'anders' leert. 

Vanaf groep 4 wordt het pas écht ingewikkeld als lezen nog niet goed lukt, zo merkten we al gauw, want bij elk vak wordt dan verwacht dat lezen al lukt. School drong aan op een onderzoek, en 'Ernstige enkelvoudige dyslexie' werd vastgesteld. Een intensief traject 'Leren Lukt' volgde. Mét resultaat, want in groep 5 lukte het eindelijk om - met hulp van een stappenplan - min of meer foutloos te spellen, en zelfs de 'd' en de 'b' van elkaar te onderscheiden. Kinderen met dyselxie worden ook wel 'beelddenkers' genoemd, en hebben vaak een uitstekend ruimtelijk inzicht. Heb jij je weleens gerealiseerd dat de letters 'd' en 'b' in feite één en dezelfde letter is als je hem in 3D bekijkt? Onze beelddenker heeft mij dan ook al meer dan eens geholpen de weg te vinden. 

Ik zelf ben duidelijk géén beelddenker. Sterker nog, mijn hobbies waren als kind al 'lezen' en 'schrijven', en ik raak ronduit in paniek van de woorden 'GPS-signaal verloren' ;). Ik kan me nog goed herinneren dat ik in de kleuterklas zat, en een hele bladzijde letters overschreef. Over tekende eigenlijk, want ik had geen idee welke klank bij welke letter hoorde. "Ik kan niet wáchten tot ik in groep 3 zit", zei ik toen ik zes was, "want als ik kan lezen, hoef ik me nooit meer te vervelen!" Het moet begin groep 3 zijn geweest dat ik mijn eerste 'Botje-boekje' probeerde te ontcijferen. "Mama, wat is de u en de i bij elkaar?" "Mama, hoe zeg je de o en de e?" Soms wou ik dat ik in deze tijd klein was geweest... 

Want kleuters - zo ontdekte ik eigenlijk pas toen onze dochter naar school ging - leren vanaf het moment dat ze vier worden klanken en letters aan elkaar koppelen, door middel van 'de letter van de week'. De 'oe' 'oo' en 'ui' worden ook als één letter aangeleerd, en waag het niet om de 'ò' een 'oo' te noemen, of de 'puh' een 'pee', want dan snap je er helemaal niks van volgens je kleuter. Die fonetische uitspraak, maakt dat kleuters al zodra ze eraan toe zijn, kunnen leren 'hakken' en 'plakken'. 

Als ik sta te koken komt onze kleuter naar me toe. "Mama, wat staat hier?" Ik kijk naar de tekening in zijn hand. Zoals ik van hem gewend ben, is het blad van voor en achter vol getekend met onderdelen van ons huis. Niet alleen 'de letter van de week', ook het thema 'bij ons thuis' wordt met beide armen omarmd door onze leergierige kleuter. Maar deze keer prijken er boven de keuken en naast de trap vier grote rode letters op het papier. "Poep!" lees ik hardop.

"Ja!", roept de kleuter verrast, een mengeling van verwondering en trots op zijn gezicht. "puh, oe, puh. poep! Kan je dat lezen?!" 

"Ja, dat kan ik zeker lezen! Heb je dat zélf geschreven?", vraag ik.

"Ja!"

"Van wie heb je dat geleerd?"

"Van mezelf..."

"Maar hoe wist je dan...?"

"Gewoon hakken en plakken."

Ik realiseer me dat dit zijn allereerste zelfstandig geschreven woordje is, en grinnik bij het idee dat hij 'poep' als eerste woordje heeft gekozen. Daarin lijkt hij dan weer precíes op zijn grote broer.